Blockchain ağlarının en önemli unsurlarından biri, mutabakat mekanizmasıdır. Mutabakat mekanizması, merkeziyetsiz bir ağda paydaşların paylaşılan verileri doğrulama ve güvenliğini sağlama yoludur. Blockchain ağının bir işlemi doğrulaması ve yeni işlemlere geçebilmesi için mutabakat sağlanmalıdır.

Hisse İspatı (Proof of Stake, PoS) mutabakat mekanizmasının çok daha verimli ve demokratik bir versiyonu olarak görülen ve blockchain'in merkeziyetsiz teşvik yapısını bozmadan, işlemlerin doğrulanması ve blok oluşumunu hızlandırmayı amaçlayan mutabakat mekanizması türüne Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (Delegated Proof of Stake, DPoS) denir.

2014 yılında EOS'un eski CTO'su Dan Larimer tarafından geliştirilen DPoS mekanizması, günümüzde EOS, Cardano, Bitshares, Steem, TRON, Ark ve Lisk gibi birçok kripto para projesi tarafından kullanılmaktadır.

Yetkilendirilmiş Hisse İspatı nasıl çalışır?

Emek İspatı'nda ağ güvenliği madencilerin harcadığı emek ve enerji ile, Hisse İspatı'nda ise kullanıcıların stake ettiği tokenler yoluyla sağlanır. Yetkilendirilmiş Hisse İspatı'nda paydaşlar, ağ güvenliğini sağlama ve işlemleri doğrulama görevini üçüncü kişilere devreder.

İlginizi çekebilir: Proof of Work (İş / Emek İspatı) nedir? Nasıl çalışır?

Kullanıcılar, stake ettikleri tokenler ile doğrudan oy vermek yerine, kendileri adına mutabakatı sağlayacak delegeler seçerler. Şahit veya blok üreticisi olarak da adlandırılan bu delegeler, yeni blokların oluşturulması ve doğrulanması sırasında mutabakatı sağlamaktan sorumludurlar. Delegelerin seçimi sırasında her bir kullanıcı, elinde bulundurduğu token kadar oy hakkına sahiptir ve bir staking havuzuna tokenlerini yatırarak belirli bir delegeye bağlamaları gerekir.

Delegeler, her bir blokun doğrulanma aşamasında baştan seçilir, yani bir sonraki blokta delege olarak seçilmeleri garanti değildir. Bu durum, delegelerin itibarlarına dayalı olarak seçildiği bir sistem oluşturur ve gerek görüldüğü anda görevlerinden edilebilecek delegeleri güvenilir olmaya teşvik eder.

Her bir blok için sınırlı sayıda ve genellikle 20-100 arasında delege seçilir. Delegeler, doğruladıkları bloklardan işlem ücreti alır ve bu ücret, stake ettikleri token oranında kullanıcılar ile paylaşılır.

DPoS mekanizmasına sahip blockchain'lerde kullanıcılar, ağın yönetiminden sorumlu delegeler de seçer. Yönetimi ve protokolün performansını denetleyen bu delegeler, işlemlerin doğrulanmasında ise görev almaz. Blokun boyutunun veya şahitlere ödenen işlem ücreti miktarının değiştirilmesi gibi konularda teklif sunabilirler ve bu teklifler, blockchain kullanıcıları tarafından oylanır.

DPoS'nin PoW ve PoS mekanizmalarından farkı ne?

Blockchain ağlarında ilk kullanılan mutabakat mekanizması, Emek İspatı'dır (PoW). PoW sisteminde ağ güvenliği, özel donanımlar ile kriptografik bilmeceleri çözen madenciler tarafından sağlanır. Verdikleri emek ve harcadıkları enerji ile blokları oluşturan ve doğrulayan madenciler, bu emeklerinin karşılığında blok ödülü ve işlem ücretlerini alır. PoW sistemlerin en büyük sorunu, ağ güvenliği için elektrik ve ASIC donanımlar gibi dış kaynaklara dayanması ve ölçeklenebilirliğin oldukça sınırlı olmasıdır. İlk kripto para olan Bitcoin, PoW mutabakat mekanizmasını kullanır.

Hisse İspatı (PoS) mekanizması ise PoW'a alternatif olarak oluşturulmuştur. Ağ güvenliği ve işlemlerin doğrulanmasından, stake ettikleri kripto paralar karşılığında doğrulayıcı olarak seçilen kullanıcılar sorumludur. Bu mutabakat mekanizması, dış kaynaklara olan bağlılığı azaltır ve ölçeklenebilirliği ciddi ölçüde artırır.

İlginizi çekebilir: Proof of Stake nedir? Hisse İspatı türleri nelerdir?

DPoS mekanizması da PoS'a benzer şekilde çalışır, yalnızca oy verme ve doğrulayıcı seçme süreci daha demokratiktir. PoW sistemlerinde doğrulayıcı olmak için pahalı donanımlara yatırım yapmak, PoS sistemlerinde ise stake edecek yüklü miktarda kripto paraya sahip olmak gerekirken, DPoS sistemi bu konularda dezavantajlı kişilerin dahi güvenilirlikleri yoluyla doğrulayıcı olmasına olanak sağlayarak, kapsayıcı bir ortam sunar.

DPoS mekanizmasında doğrulayıcı sayısının sınırlı olması, ağın mutabakata ulaşmasını ve dolayısıyla işlemlerin onaylanmasını da önemli ölçüde hızlandırır.

Bunlar da ilginizi çekebilir:

• Bizans Hata Toleransı (Byzantine Fault Tolerance – BFT) nedir?
• ERC-20 nedir? ERC-20 standardı neden kullanılır?
• Akıllı Sözleşme (Smart Contract) nedir, nasıl çalışır?